REZULTATY

Program osiąga bardzo dobre wyniki. Wymaga to jednak pracy licznej grupy współpracowników (niezbędne jest nie tylko wykonanie, wieszanie i regularne kontrole skrzynek, ale także ich czyszczenie, następnie wymiana starych  na nowe, oraz remonty uszkodzonych). Efekty są najbardziej widoczne w powiecie siedleckim, łukowskim i sokołowskim.

Przed rozpoczęciem programu znane były nieliczne stanowiska pustułek w Siedlcach i okolicy. W sezonie 2010 w powiecie siedleckim i na terenie Siedlec gniazdowało już blisko 120 par pustułek, z tego większość (103-105 par) w skrzynkach lęgowych. W Sokołowie Podlaskim przed przystąpieniem do programu znane było stanowisko tylko jednej pary. W roku 2006 w Sokołowie i okolicy gniazdowało już 9 par pustułek, z tej liczby 8 par w skrzynkach, natomiast w roku 2010 w skrzynkach gniazdowało już 12-13 par (na 28 skontrolowanych skrzynek). Dynamiczny przyrost par lęgowych nastąpił w pow. łukowskim, gdzie działania na rzecz czynnej ochrony zostały rozpoczęte w roku 2006 - pustułki zasiedliły 3 skrzynki, spośród 10 zawieszonych przed sezonem. W sezonie 2010 stwierdzono tu już 24 stanowiska lęgowe, z tego 21 par gniazdowało w skrzynkach lęgowych (na 38 dostępnych). Systematycznie zwiększa się też liczba par lęgowych na terenie powiatu łowickiego, gdzie w roku 2010 w skrzynkach lęgowych gniazdowało 11 par (na 47 dostępnych skrzynek).
Corocznie liczba par lęgowych pustułek gniazdujacych w skrzynkach zwiększa się od kilku do kilkunastu procent. Wszystko zależy od tego, czy skrzynki są systematycznie kontrolowane, a w razie konieczności podejmowane są odpowiednie interwencje (remont skrzynki, odsłonięcie dolotu do budki poprzez wycięcie gałęzi na drzewie, czyszczenie skrzynki).

Przed sezonem 2005 nad Helenką koło Siedlec zawieszono 4 pierwsze budki na sąsiadujących ze sobą słupach energetycznych. Jeszcze w tym samym roku dwie z nich zostały zasiedlone przez pustułki. Zachęceni tak szybkim efektem, przed kolejnymi dwoma sezonami, we współpracy z Rejonem Energetycznym w Siedlcach, zawieszone zostały kolejne 104 budki na słupach energetycznych. Udało się też namówić Rejon Energetyczny Sokołów na montaż 14 skrzynek., 12 budek zamontowali także pracownicy Rejonu Energetycznego z Brodnicy. Budki były montowane na ogół seriami – po 4 na sąsiadujących ze sobą słupach. Okazało się, że takie lokalizacje są bardzo atrakcyjne dla pustułek. Z 52 skrzynek, zawieszonych przed sezonem 2006, ptaki zasiedliły aż 15 już w pierwszym sezonie. Dodatkowo zajęły wszystkie 4 budki na „pilotażowej” linii nad Helenką. Wszystkie pary, które przystąpiły do lęgów w skrzynkach na słupach odchowały minimum 63 młode!
W roku 2010 wśród dostępnych 94 budek na słupach energetycznych w powiecie siedleckim i łosickim, pustułki zajęły 47-50, tj blisko 52%. Z kolei spośród 14 skrzynek w pow. sokołowskim zamontowanych w lutym 2007 na słupach, pustułki zajęły w ostatnim sezonie (rok 2010) aż 9-10.

Rok 2003

1 skrzynka zajęta – liczba odchowanych piskląt nieznana.
 

Rok 2004

Liczba zasiedlonych skrzynek – 21.

Liczba odchowanych piskląt – około 70.

Straty w lęgach – 3 gniazda zostały zniszczone, z tego 1 przez człowieka i 2 na skutek drapieżnictwa.

Wielkość lęgu określono na podstawie 15 gniazd: 4 jaja były w 3 gniazdach; 5 jaj – w 6 gniazdach; 6 jaj – w 6 gniazdach.
Średnia wielkość zniesienia wyniosła 5,2 jaja na gniazdo.

Liczba zasiedlonych skrzynek – 42.

Liczba odchowanych piskląt – około 160.

Straty w lęgach – 1 gniazdo zostało zrabowane prawdopodobnie przez srokę.

Wielkość lęgu określono na podstawie 14 gniazd. Była ona następująca: z 2 jajami - 1 gniazdo; z 3 jajami – 1 gniazdo; z 5 jajami – 4 gniazda; z 6 jajami – 3 gniazda; z 7 jajami – 3 gniazda, z 8 jajami – 1 gniazdo.
Średnia wielkość zniesienia dla tej próby wyniosła 5,2 jaj na gniazdo.

Liczba zasiedlonych skrzynek – 97.

Liczba odchowanych piskląt – minimum 286.

Straty w lęgach – nie zaobserwowano młodych w 15 przypadkach, gdzie budka z pewnością była zajęta. Co najmniej w 5 przypadkach przyczyną strat było drapieżnictwo. W kilku przypadkach mieliśmy do czynienia z młodymi ptakami, które prawdopodobnie nie przystąpiły do lęgu, a jedynie okupowały budkę. Literatura podaje, że w populacji nawet 30-40% par pustułek może nie przystępować do lęgu.

Wielkość lęgu określono dla 14 gniazd. Z tej liczby dwa znajdowały się w okolicach Krzywdy, 5 na kościele w Złakowie Kościelnym, 4 w budkach na blokach w Siedlcach oraz 3 gniazda w budkach na liniach energetycznych (nad Helenką k. Siedlec oraz koło Czepielina w gm. Mordy). Wielkość lęgów była następująca: z 4 jajami - 2 gniazda; z 5 jajami - 7 gniazd; z 6 jajami - 3 gniazda; z 7 jajami - 2 gniazda.
Średnia wielkość zniesienia dla tej próby wyniosła 5,4 jaj na gniazdo.

Liczba zasiedlonych skrzynek – 95-97

Liczba odchowanych piskląt – minimum 285

Wiarygodną wielkość ustalono dla 21 lęgów. Zniesienia w tych gniazdach składały się z 3 (1 przypadek), 4 (2 gniazda), 5 (6 gniazd), 6 (10 gniazd) i 7 jaj (2 gniazda – w Złakowie Kościelnym i Siedlcach, przy czym w tym drugim przypadku 4 jaja były niezalężone). Średnia wielkość zniesienia dla tej próby wyniosła 5,5 jaj na gniazdo.

Liczba zasiedlonych skrzynek – 123

Liczba odchowanych piskląt – minimum 370

Ustalono wielkość lęgu w 21 gniazdach (m.in. dla 6 gniazd w kościele w Złakowie Kościelnym (pow. łowicki) oraz 10 gniazd w okolicach Krzywdy (pow. łukowski). Zniesienia w tych gniazdach składały się z 3 jaj (1 gniazdo – kościół w Złakowie Kościelnym), 4 (2 gniazda), 5 (6 gniazd), 6 (10 gniazd) i 7 jaj (2 gniazda - w Złakowie Kościelnym).
Średnia wielkość zniesienia dla tej próby wyniosła 5,5 jaj na gniazdo.

Liczba zasiedlonych skrzynek – 152

Liczba odchowanych piskląt – minimum 456
Tylko w okolicach Krzywdy (pow. łukowski) z 15 gniazd w skrzynkach wyleciało 57 młodych (inf. T. Grabowski, M. Chamioło).

Wielkość lęgu ustalono dla 19 gniazd (15 gniazd w okolicach Krzywdy – inf. T. Grabowski, M. Chamioło i 4 gniazd w kolonii na kościele w Złakowie Kościelnym – inf. T. Bartos). Stwierdzono 3 gniazda z 4 jajami, 6 gniazd z 5 jajami, oraz 11 gniazd z 6 jajami.
Średnia wielkość zniesienia dla tej próby wyniosła 5,4 jaja na gniazdo.

Liczba zasiedlonych skrzynek – 168-172

Liczba odchowanych piskląt – minimum 454

Wielkość lęgu ustalono dla 40 gniazd w budkach (18 gniazd w pow. siedleckim, 19 gniazd w pow. łukowskim i 5 gniazd w kościele w Złakowie Kościelnym. Stwierdzono 2 gniazda z 3 jajami, 4 gniazda z 4 jajami, 6 gniazd z 5 jajami, 8 gniazd z 6 jajami, 4 gniazda z 7 jajami. Ponadto w jednym z gniazd znajdowało się zniesienie składające się z 9 jaj. Nie wliczono tego lęgu do średniej, ponieważ istnieje prawdopodobieństwo, że było to zniesienie 2 samic.
Średnia wielkość zniesienia dla tej próby wyniosła 5,5 jaja na gniazdo.

Dotychczas, poza pustułką, wykazano gniazdowanie 10-11 gatunków ptaków (sójka, uszatka, puszczyk, gołąb miejski, grzywacz, kawka, nurogęś, kwiczoł, śpiewak, pliszka siwa i prawdopodobnie krzyżówka) oraz wiewiórki.
Najczęstszym rezydentem po pustułce w budkach są sójki. Zajmują one skrzynki zamontowane na drzewach. Obecnie zasiedlają kilka procent wszystkich zawieszonych skrzynek. Gołębie miejskie zajmują skrzynki w miastach, często po wyprowadzeniu lęgu przez pustułki. Kawki stwierdzane są głównie w budkach zamontowanych wewnątrz budynków (kościół w Złakowie Kościelnym). Uszatki i puszczyki gniazdują w budkach rzadko, w skrzynkach zamontowanych na drzewach, wyjątkowo w 2010 roku para puszczyków wyprowadziła lęg w skrzynce zamontowanej na słupie energetycznym. Lęgi nurogęsia stwierdzono w skrzynkach nad Wisłą. Wiewiórki zajmują skrzynki zawieszone w zadrzewieniach, rzadko, ale regularnie. Pozostałe gatunki stwierdzane były wyjątkowo.

Regułą jest fakt, że niemal przy każdej zajętej przez pustułki skrzynce na drzewie buduje gniazdo grzywacz, zwykle w odległości kilku metrów od niej. Z ochrony pustułki korzystają też kwiczoły, które również chętnie swoje gniazda lokalizują w pobliżu gniazd pustułki. Ponadto stwierdzone zostały lęgi czajek, kulików, rycyka i krzyżówki bezpośrednio pod zajętymi budkami przez pustułki.
Pustułki skutecznie przepędzają wrony i sroki zagrażające ich lęgom, dzięki temu ochraniają gniazda innych gatunków.

W latach 2004-2010 obrączkowano pisklęta pustułki w powiecie siedleckim, łukowskim, w Pruszkowie oraz w kościele w Złakowie Kościelnym. Większość, to pisklęta obrączkowane w budkach. Tylko w Pruszkowie większość piskląt pochodziła z gniazd w różnych niszach budynków, a w pow. łukowskim nieliczne z naturalnego gniazda. Do roku 2010 zaobrączkowano 389 piskląt:
•    w roku 2004 - 34 pisklęta z 9 gniazd (4 gniazda w Złakowie Kościelnym – pow. łowicki i 5 gniazd w okolicach Siedlec),
•    w roku 2005 - 46 piskląt z 10 gniazd (3 gniazda w Złakowie Kościelnym, 7 gniazd w pow. siedleckim),
•    w roku 2006 - 40 piskląt z 8 gniazd (4 gniazda w Złakowie Kościelnym, 3 gniazda w okolicach Krzywdy – pow. łukowski, 1 gniazdo w gm. Domanice – pow. siedlecki),
•    w roku 2007 - 44 pisklęta z 8 gniazd (4 gniazda w Złakowie, 5 gniazd w okolicach Krzywdy),
•    w roku 2008 - 22 pisklęta z 5 gniazd (5 gniazd w Pruszkowie) – obrączki metalowe i plastikowe,
•    w roku 2009 - 89 piskląt z 19 gniazd (6 gniazd w Pruszkowie, 10 gniazd w okolicach Krzywdy, 3 gniazda w gminie Wiśniew - pow. siedlecki),
•    w roku 2010 - 114 piskląt z 24 gniazd (8 gniazd w pow. siedleckim, 12 gniazd w pow. łukowskim i 4 gniazda w Pruszkowie).