Towarzystwo Przyrodnicze "Bocian" w ramach czynnej ochrony bociana białego na Mazowszu, w ścisłej współpracy z Urzędami Miast i Gmin, Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Warszawie oraz właściwymi, ze względu na lokalizację, zakładami energetycznymi w  latach 2014- 2020 dokonało kompleksowego przeglądu bocianich gniazd na terenie wybranych mazowieckich gmin. Szczególną uwagę poświęcaliśmy gniazdom zagrożonym (posadowionym bezpośrednio na słupach linii elektroenergetycznych oraz przeciążonym - zagrożonym upadkiem ze względu na swoją wielkość i ciężar) oraz potencjalnym miejscom gniazdowania tzn. pustym platformom gniazdowym, pozbawionym koniecznej wyściółki.

 

Realizacja programu czynnej ochrony bociana białego na terenie wybranej gminy, każdorazowo przeprowadzana jest w dwóch etapach:

 

- dokładny objazd wszystkich miejscowości w gminie w poszukiwaniu bocianich gniazd,

- sporządzenie dokumentacji fotograficznej każdego bocianiego gniazda,

- sprawdzenie dokładnej lokalizacji gniazda z uwzględnieniem systemu GPS,

- przeprowadzenie wywiadu z mieszkańcami posesji najbliższych bocianim gniazdom celem uzyskania  informacji  na temat szczegółów życia konkretnej bocianiej rodziny, zwłaszcza informacji o sukcesie lęgowym bądź jego braku (to ostatnie szczególnie ważne jest w sytuacji przeprowadzania kontroli gniazd w gminie poza sezonem lęgowym).

 

-wystąpienie do wójtów lub burmistrzów miast i gmin z dokładnym raportem z przeprowadzonej kontroli bocianich gniazd na terenie kierowanej przez nich gminy.

W raporcie każdorazowo znajduje się szczegółowy wykaz gniazd zagrożonych, z podaniem ich dokładnej lokalizacji (zdjęcie, nazwa miejscowości, numer najbliższej gniazdu posesji). Raport zawiera zawsze naszą prośbę do władz gminy o wystąpienie do RDOŚ w Warszawie z wnioskiem o dostarczenie konkretnej ilości platform gniazdowych, zgodnie z przedstawioną listą gniazd do interwencji. W pismach do wójtów prosimy również o wystąpienie do właściwego, ze względu na lokalizację, zakładu energetycznego z analogicznym wnioskiem. Dotyczy to zazwyczaj sytuacji kryzysowych, w których potrzebna jest szybka interwencja. Proces rozpatrywania wniosków przez RDOŚ wraz z dostarczeniem platform gniazdowych trwa zwykle około roku, a zdarzają się sytuacje, w których nie można czekać. Energetycy również posiadają platformy gniazdowe i bardzo często montują je na zarządzanej przez nich infrastrukturze.

- w przypadku zagrożonych gniazd i potencjalnych miejsc gniazdowania znajdujących się na prywatnych posesjach (na słupach wolnostojących, kominach lub dachach budynków oraz drzewach) przeprowadzanie w rozmowach z właścicielami instruktażu co do sposobu i rodzaju koniecznych działań (odciążenie gniazda, wymoszczenie pustej platformy wyściółką, ułatwienie dolotu, złożenie wniosku do UG/UM o platformę gniazdową itd.).

 

We wspomnianych latach 2014-2020 działania ochronne zrealizowano na terenie następujących mazowieckich gmin:

2014/2015  - Czernice Borowe

                  - Nowe Miasto

2015/2016  - Grudusk

2015/2017  - Krasne

                  - Pułtusk

2015           - Nowy Duninów (brak informacji z UG o przeprowadzonych interwencjach)

2016/2017 i nast. - Chorzele (to gmina, gdzie wykazaliśmy ponad 200 bocianich gniazd, stąd prace przy gniazdach zagrożonych są prowadzone etapami) 

2018/2019   - Pokrzywnica

2019/2020   - Winnica

2020           - Gzy (zakończyliśmy I etap).

 

Przykładowo w gminie Pokrzywnica zlokalizowaliśmy 77 gniazd i potencjalnych miejsc gniazdowania, z czego do interwencji (jako zagrożone) zakwalifikowaliśmy 23 - w tym:

11 gniazd posadowionych bezpośrednio na liniach elektroenergetycznych - do założenia platform z wyściółką,

  7 gniazd - do odciążenia,

  5 pustych platform - do wymoszczenia wyściółką;

w gminie Winnica zlokalizowaliśmy 60 gniazd i potencjalnych miejsc gniazdowania, z czego do interwencji (jako zagrożone) zakwalifikowaliśmy 23 - w tym:

 14 gniazd posadowionych bezpośrednio na liniach elektroenergetycznych - do założenia platform z wyściółką,

   3 gniazda - do odciążenia,

   6 pustych platform - do wymoszczenia wyściółką.

Powyższe przykładowe dane nie obejmują gniazd i potencjalnych miejsc gniazdowania zlokalizowanych na prywatnych posesjach poza infrastrukturą energetyczną. Warto dodać, że dzięki współpracy z Fundacją Orlen i pozyskaniu dodatkowych funduszy na czynną ochronę bociana białego, zakupiliśmy 4 platformy gniazdowe wraz z elementami montażowymi. Będą one zamontowane w sezonie jesienno-zimowym. Dzięki kontaktom zdobywanym przy okazji realizacji ww. programu, udało się uratować kilkadziesiąt bocianów białych (głównie młodych) zarówno w bezpośrednich akcjach interwencyjnych, jak również we współpracy z pracownikami gminnych Wydziałów Ochrony Środowiska. Część z uratowanych ptaków trafiła do Ptasiego Azylu w warszawskim ZOO pod fachową opiekę Pani dr nauk wet. Agnieszki Czujkowskiej i jej zespołu. Pozostałe ptaki wymagające pomocy, uzyskały ją  w innych ośrodkach rehabilitacji.

 

Bocian biały jest swoistą wizytówką Polski, jej przyrodniczym symbolem. Pozostaje pod ścisłą ochroną zarówno prawa krajowego, jak i Unii Europejskiej. To ptak ceniący bliskość ludzi i często zależny od ludzkiej pomocy. Przez zdecydowaną większość Polaków jest odbierany bardzo pozytywnie. Przy odrobinie zaangażowania i empatii możemy wspólnie wiele zrobić, by poprawić jego sytuację na terenie Polski, tym bardziej, że pozostając gatunkiem jeszcze dość licznym, od lat notuje spadek liczebności na obszarze naszego kraju.