W dniach 11-12 stycznia 2014 r. w Międzyrzeckim Rejonie Umocnionym odbyło się XIII liczenie nietoperzy zimujących w podziemiach odcinka centralnego MRU i wolnostojących schronach bojowych (panzerwerkach). W corocznej akcji – koordynowanej tym razem przez Michała Stopczyńskiego z firmy Ecologic z Łodzi na zlecenie Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim – wzięło udział 35 chiropterologów z całej Polski.

W sobotni poranek zespół specjalistów zaopatrzonych w latarki, lornetki oraz aparaty fotograficzne zszedł, w rejonie miejscowości Pniewo, do podziemi centralnego odcinka MRU w celu policzenia wszystkich nietoperzy zimujących w ciągnących się kilometrami korytarzach obiektu. W ciągu jednego dnia 9 grup 3-4 osobowych spenetrowało wszystkie tunele i pomieszczenia obiektu, a także znajdujące się w ich ścianach wnęki i zagłębienia, stanowiące miejsca ukrycia tych ssaków. Notowano zarówno nietoperze pojedynczo zwisające z sufitu, jak też ich grupy, zwane klastrami, liczące w przypadku nocka dużego nawet do 150 osobników. Monitorowano także warunki mikroklimatyczne panujące w podziemiach, a przypadku napotkania zaobrączkowanych nietoperzy odczytywano i zapisywano symbole i numery obrączek, których weryfikacja pozwoli na określenie miejsca pochodzenia osobników zimujących w MRU.

Zaraz wchodzimy...

Pomimo utrzymujących się od początku sezonu zimowego dodatnich temperatur, utrudniających nietoperzom zapadnięcie w sen zimowy, liczba zanotowanych w podziemiach osobników była porównywalna do wyników z lat ubiegłych. W sumie w odcinku centralnym MRU naliczono ponad 36,5 tys. nietoperzy należących do 9 gatunków, a więc niewiele mniej niż w rekordowych latach 2008 i 2013, gdzie obserwowano ponad 37 tys. osobników. Wśród zimujących nietoperzy dominował nocek duży, którego liczbę oceniono na przeszło 27,5 tys. osobników, co prawdopodobnie jest najwyższym wynikiem w historii liczeń. Zaraz za nim uplasowały się nocek Natterera i nocek rudy. Na uwagę zasługuje obserwowany w MRU rzadki gatunek nietoperza – nocek Bechsteina, który corocznie zimuje w tym obiekcie w liczbie 20-40 osobników.

Gatunki dominujące w podziemiach - nocki duże, pod nimi nocki Natterera, a przy ścianie nocki rude

W niedzielę kilkuosobowe zespoły chiropterologów przeprowadziły liczenia nietoperzy w schronach bojowych, niepołączonych z systemem centralnym MRU. Są to małe, otwarte obiekty, które nie zapewniają nietoperzom tak stabilnych warunków mikroklimatycznych, jak podziemne tunele systemu centralnego. Stwierdzono tam niewielką liczbę nietoperzy, co przy panujących warunkach pogodowych nie było jednak niczym zaskakującym.

Mały schron bojowy

Objęcie najważniejszych z punktu widzenia zimowania nietoperzy fragmentów MRU ochroną prawną w ramach funkcjonującego tutaj od 1980 roku rezerwatu przyrody „Nietoperek”, oraz późniejsze włączenie go do sieci Natura 2000 – Nietoperek PLH080003, daje gwarancję zachowania największego zimowiska tych ssaków w Polsce w nienaruszonym stanie. Monitoring nietoperzy potwierdza, iż liczba tych ssaków utrzymuje się tutaj w ostatnich latach na podobnym, bardzo wysokim poziomie, co świadczy o stabilnym stanie zimującej populacji.

Takie rzeczy to tylko w Nietoperku... Grupa zimujących nocków dużych

Maria Łepkowska