W dniach 4-8 września delegacja TP „Bocian”, w składzie: Dominik Krupiński, Przemysław Obłoza, Jerzy Lewtak oraz Dorota Uryniuk (Ośrodek Francuski Deux-Sèvres – tłumacz) uczestniczyła w wizycie roboczej we Francji w Departamencie Deux-Sèvres (region Poitou-Charentes). Zaproszenie do złożenia wizyty zostało wysłane przez Grupę Ornitologiczną Deux-Sèvres,  które zajmuje się badaniami i ochroną ptaków w departamencie.

Grupa Ornitologiczna Deux-Sèvres (GODS) została założona w 1982 r. (w tym roku obchodzono 30 rocznicę powstania). Jej siedziba znajduje się w miejscowości Niort w południowo-zachodniej części departamentu. GODS zatrudnia 11 etatowych pracowników, którzy realizują projekty ochrony zagrożonych gatunków ptaków (m.in.: strepeta, błotniaków, kulona) i prowadzą edukację przyrodniczą. Na zlecenie Ministerstwa Środowiska GODS odpowiada również za ochronę przyrody w „ptasich” obszarach Natura 2000 w departamencie oraz wykonuje inwentaryzacje i monitoringi przyrodnicze (np. farmy wiatrowe, inwestycje drogowe), a także prowadzi kartotekę przyrodniczą on-line. Eksperci grupy są członkami komisji i rad przy różnych instytucjach departamentu. Siłą GODS są członkowie i wolontariusze, którzy wykonują znaczną cześć prac terenowych. Więcej o GODS można przeczytać na stronie stowarzyszenia.

Po przyjeździe do Niort, zostaliśmy przywitani na dworcu kolejowym przez prezesa GODS, Pana Gustawa Talbot oraz dyrektora Xaviera Fichet. Po kolacji udaliśmy się na nocleg do Państwa Talbot do wsi Aiffres. Mieszkaliśmy w budynku, który pochodził z XVII wieku. Następnego dnia pojechaliśmy do siedziby GODS w Niort, która od niedawna mieści się w budynku nieczynnego już przedszkola. Zwiedziliśmy nowe biuro grupy i poznaliśmy jego pracowników oraz kilku członków-wolontariuszy, którzy towarzyszyli nam każdego dnia wizyty. W części referatowej spotkania zaprezentowaliśmy działalność TP „Bocian”, a z prezentacji Xaviera Fichet mogliśmy się dowiedzieć o pokaźnym dorobku GODS w ochronie przyrody regionu. Naszą uwagę zwróciła bardzo dobra współpraca GODS z instytucjami samorządowymi (np. radą departamentu). Liczba zadań zlecanych grupie przez jednostki samorządowe jest imponująca.

Pamiątkowe zdjęcie

Po części referatowej udaliśmy się na piknik do parku Marais de Galuchet, którego część jest objęta programem Natura 2000. Po południu pojechaliśmy w teren na równinę Saint-Rémy w celu obserwacji błotniaków oraz kulonów. Wyjazd był okazją do dyskusji na temat ochrony ptaków krajobrazu rolniczego i  programów rolnośrodowiskowych, które są wdrażane w celu ochrony siedlisk lęgowych strepeta i kulona oraz żerowisk błotniaków. Nasi francuscy koledzy zachęcają rolników do wysiewania na polach, w ramach programu rolnośrodowiskowego, lucerny z mieszanką traw, która  jest koszona tylko dwa razy w sezonie - przed 20 maja (przed lęgami strepeta) i w sierpniu. W takich miejscach rolników obowiązują ograniczenia nawożenia i zakaz stosowania pestycydów. Lucerna jest użytkowana (koszona) przez 5 lat, a pola nie są w tym czasie przeorywane, co sprzyja licznemu zasiedleniu jej przez norniki. Tworzenie sieci pól z ekstensywnie użytkowaną lucerną jest niezwykle ważne! Krajobraz rolniczy równiny jest praktycznie pozbawiony łąk, miedz, ugorów czy odłogów. Dominują tu wielkoobszarowe monokultury, na których uprawia się przenicę, kukurydzą lub słoneczniki. Prowadzenie szeregu zabiegów agrotechnicznych na polach, powoduje, że lęgi ptaków gnieźdzących się na ziemi mają niewielkie szanse na przetrwanie. Problemem jest również uboga baza pokarmowa. W intensywnie uprawianej lucernie liczba owadów jest znacznie mniejsza i  nawet gdy gniazdo strepeta nie zostanie zniszczone w wyniku koszenia to pisklęta giną z głodu. Działania GODS skupiają się dlatego na współpracy z rolnikami oraz odpowiednim zarządzaniu siedliskami w ostojach strepeta, kulona i błotniaków (zbożowego i łąkowego).

Dzień zakończyliśmy wycieczką do Marais Poitevin (tzw. Zielonej Wenecji). Jest to obszar zmeliorowanych bagien, poprzecinany licznymi kanałami po których można przemieszczać się łódkami. Obecnie jest to teren mocno przekształcony przez człowieka i z bagnami ma niewiele wspólnego. Mimo to jest to miejsce urokliwe i na pewno warte zobaczenia.

W czwartek ponownie spotkaliśmy się w siedzibie GODS, a nasze prezentacje były poświęcone ochronie błotniaków. Jak się okazało ochrona błotniaka łąkowego we Francji i Polsce wygląda niemal identyczne, dlatego też mogliśmy się wymienić doświadczeniami. Poznaliśmy również interesujący sposób ochrony gniazd. Jest to ogrodzenie o wymiarach 1x1 m, którego podstawę stanowi drewniana ramka. Do ramki od spodu (dno) i po bokach przymocowana jest siatka izola. Zaletą tak skonstruowanych ogrodzeń jest ich ławy demontaż. Wystarczy złożyć siatkę do wewnątrz „na kopertę”. Ich prosta konstrukcja, niewielkie wymiary i waga oraz łatwość składania umożliwia stosowanie takich ogrodzeń na „szeroką skalę”, np. przez wolontariuszy, którzy mogą zmieścić nawet po kilka ogrodzeń w bagażniku samochodu osobowego. Podróże uczą, dlatego też w przyszłym sezonie takie ogrodzenia będą stosowane, w niektórych przypadkach, także i u nas.

Po południu udaliśmy się na obserwacje ptaków nad zbiornik Lac du Cébron. Mieliśmy okazje obserwować m.in.: czaple złotawe (ponad 20 osobników), kuliki wielkie, błotniaki zbożowe oraz kanie rude. Po drodze do IFFCAM (Instytut Filmu Przyrodniczego - http://www.iffcam.net/) zatrzymaliśmy się na polach gdzie jesienią przed odlotem do Hiszpanii gromadzą się strepety. Na szczęście ptaki dopisały i mogliśmy obserwować stado ok. 40 ptaków (samice i młode). Nieco dalej obserwowaliśmy także stado kulonów (ponad 20) odpoczywających w pobliżu wioski na zaoranych polach. Dowiedzieliśmy się, że czasami takie stada mogą liczyć nawet ponad 200 osobników! Do IFFCAM dotarliśmy wieczorem, gdzie zostaliśmy przywitani przez jego pracowników oraz dyrektora Pana Dominika Brouard. Po zwiedzeniu Instytutu, obejrzeliśmy film nakręcony przez tegorocznego absolwenta Instytutu. Dodatkową atrakcją wieczoru była pójdźka, która donośnymi okrzykami oznajmiła nam swoją obecność.

W piątek w siedzibie GODS podsumowaliśmy naszą wizytę w Deux-Sèvres. Rozmawialiśmy o planach na przyszłość i możliwościach współpracy. Pod koniec maja będziemy gościć delegacje GODS w Polsce. Na miejscu pokażemy rezultaty naszych działań, mozaikę pól oraz wyjątkowy krajobraz rolniczy, dzięki któremu możemy się pochwalić wyjątkową różnorodnością biologiczną. Ukoronowaniem dnia była wycieczka na wybrzeże Atlantyku i obserwacja ptaków (kuliki wielkie, sieweczki obrożne, ohary, biegusy zmienne, kamuszniki, szablodzioby), żerujących w lagunach podczas odpływu. Atrakcją kulinarną była degustacja najlepiej przyrządzanych we Francji małży (muli). Rzeczywiście były smaczne! Wieczorem wróciliśmy do siedziby GODS gdzie zorganizowano grilla, na którego przybyło ok. 40 członków i wolontariuszy grupy.  

W sobotę rano wyruszyliśmy pociągiem do Paryża, a stamtąd samolotem do Warszawy. Mimo, że dzielą nas znaczne odległość to mamy nadzieję, że to dopiero początek współpracy TP „Bocian” i GODS. Podczas naszego pobytu mogliśmy się przekonać, że robimy podobne rzeczy (chociażby ochrona błotniaka łąkowego) i współpraca jest na pewno możliwa.

Pragniemy serdecznie podziękować wszystkim pracownikom oraz wolontariuszom GODS, którzy pomagali w zorganizowaniu naszej wizyty w Deux-Sèvres. Szczególne podziękowania kierujemy do Gustawa Talbout oraz Xaviera Fichte za udzieloną nam gościnność oraz  Dorocie Uryniuk z Ośrodka Francuskiego Deux-Sèvres oraz Isabelle Jénot z Stowarzyszenia Deux-Sèvres bez których ta wizyta nie byłaby możliwa! Dziękujemy za Waszą pomoc i zaangażowanie. Merci beaucoup!

Delegacja TP „Bocian”
Dominik Krupiński
Przemysław Obłoza
Jerzy Lewtak