Sierpień to zwykle jeden z najbardziej gorących miesięcy w roku. Wydawać by się mogło, że okres ten, kiedy to sezon lęgowy dla większości gatunków ptaków już się zakończył, jest nieciekawy.

Otóż nie! Trzeba tylko posiąść odpowiednią wiedzę, aby móc zaobserwować ciekawe gatunki, które przelatują przez Polskę regularnie w tym czasie. Siedząc w mieście z pewnością nie zobaczymy zbyt wiele. W sierpniu przelatuje najwięcej gatunków i w znacznej liczbie z rzędu siewkowych (brodźce, biegusy, bekasy itp.). Gatunki dość trudne do oznaczenia, ale częściej spotykane, niż na ogół zdaje sobie z tego sprawę przeciętny ornitolog – amator. Gdzie w takim razie obserwować te gatunki?!

Będąc na urlopie czy na wakacjach warto zerknąć na mapę okolicy, gdzie przebywamy. Jeśli okaże się, że stacjonujemy w pobliżu większej rzeki, czy dużego zbiornika wodnego - wybierzmy się tam! Ptaki siewkowe zatrzymują się, gdzie występują odpowiednie żerowiska. Są to muliste płycizny nad brzegami dużych rzek, na ogół w miejscach otwartych, wypłycenia na stawach rybnych czy na innych sztucznych zbiornikach wodnych. Odpowiednie miejsca do żerowania ptaki znajdują wzdłuż całego wybrzeża Bałtyku. Zalecane jest jednak posiadanie dobrego sprzętu optycznego (luneta, lornetka z dużym przybliżeniem), bez którego obserwacja wspomnianych grup gatunków jest mało efektywna. Dodatkowo powinniśmy mieć pod ręką klucz do oznaczania ptaków, np. Collinsa.

Siewkowe to nie wszystko - w sierpniu zatrzymują się na zbiornikach wodnych także większe gatunki, np. czaple (siwe, białe, sporadycznie purpurowe, nadobne a być może i inne). Regularnie spotykane są rybołowy migrujące na południe ze Skandynawii. W tym czasie wędruje już wiele kaczek, które koncentrują się zwłaszcza na stawach rybnych. Poza najliczniejszymi krzyżówkami regularnie zatrzymują się cyranki, cyraneczki, płaskonosy, rożeńce, świstuny, czernice, głowienki a czasem rzadkie gatunki, np. podgorzałki czy hełmiatki. Niestety, kaczki są w szatach spoczynkowych i dla mało doświadczonych obserwatorów rozróżnienie poszczególnych gatunków może sprawić wiele kłopotów.

Gdzie jednak obserwować ciekawe ptaki, jeśli w okolicy, gdzie przebywamy nie ma zbiorników wodnych? Świeżo zaorane pola mogą być ciekawymi miejscami obserwacji. To w takich środowiskach zatrzymują się stada czajek, czasem przysiadają także bataliony. Razem z czajkami żerują często stada szpaków. Warto skrupulatnie je przeglądać, a nuż zobaczymy kolejną rzadkość – pasterza różowego! W ostatnich latach pola zostały „odkryte” przez ornitologów. Okazało się, że uważany za wielką super rzadkość mornel jest corocznie stwierdzany w różnych regionach Polski, właśnie w sierpniu i we wrześniu na polach. Na dodatek nie są to pojedyncze osobniki a zdarzają się stada złożone z kilku, kilkunastu a nawet kilkudziesięciu ptaków!

Warto także zerkać w niebo – w sierpniu odlatują bociany. Prowadząc odpowiednie obserwacje przy korzystnej pogodzie możemy być świadkami odlotów/przelotów gatunku. Wg wpisanych do Polskiej Kartoteki Przyrodniczej obserwacji migrujące stada tych ptaków w ostatnich latach były obserwowane już od połowy sierpnia.

Zaznaczam, że wszelkie obserwacje mornela i pasterza różowego podlegają weryfikacji przez Komisję Faunistyczną Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Z ciekawymi obserwacjami zapraszamy do Polskiej Kartoteki Przyrodniczej.

Mirosław Rzępała