W dniu 8 lutego 2013 r. w godzinach porannych w miejscowości Lipnica w powiecie bialskim wraz z Mariuszem Szulakiem zauważyliśmy gołębia, który do złudzenia przypominał turkawkę. Ptak siedział w gęstwinie gałęzi drzew, które otaczały niewielki zbiornik p-poż. W pobliżu były zabudowania i tartak. Wiedzieliśmy od razu, że mamy do czynienia z rzadkim gatunkiem, chociaż nie przypuszczałem, że aż tak rzadkim.

Ptak był obserwowany przez lornetki o parametrach 10x42 i lunetę 30x78, około 10 minut, nie posiadał obrączki, a kiedy podszedłem nieco bliżej (ok. 20 m) - ptak próbował wycofać się przechodząc po konarze w głąb zakrzaczenia.

W pewnym momencie turkawka wschodnia (gdyż była to właśnie ona) zerwała się i aktywnym szybkim lotem odleciała na północ. W bezpośredniej bliskości tego gołębia nie były obserwowane żadne inne ptaki. W trakcie obserwacji zrobiliśmy dokumentację fotograficzną a po jej zakończeniu skonfrontowaliśmy ją z przewodnikiem Collinsa „Ptaki”. Tego samego dnia zgłosiłem obserwację do Komisji Faunistycznej. Określiliśmy również, że ptak wykazywał prawdopodobnie cechy podgatunku S. o. orientalis.

Turkawka wschodnia jest większa od sierpówki i może ją przewyższać masą nawet o 25-75%. Wyglądem przypomina turkawkę, aczkolwiek swoimi cechami (masywny tułów z małą głową, krótki ogon) sprawia, że sylwetką przypomina bardziej gołębie z rodzaju Columba. Dorosła turkawka wschodnia jest znacznie ciemniejsza od turkawki. Tył szyi turkawki jest szary i mocno kontrastuje z płaszczem, natomiast u turkawki wschodniej jest ciemniejszy z brązowawym odcieniem podobnie jak płaszcz. Podbrzusze i pokrywy podogonowe są u turkawki wschodniej szare lub brudnobiałe a u turkawki i turkawki wschodniej podgatunku S. o. meena czysto białe. Kuper obydwu podgatunków (S. o. meena i S. o. orientalis) jest niebieskoszary, a u turkawki brązowawy.

Zasięg występowania turkawki wschodniej (obu omawianych podgatunków) obejmuje całą Azję. W granicach areału lęgowego jest gatunkiem licznym, gniazduje w zwartych drzewostanach sąsiadujących z otwartymi terenami oraz dolinach rzecznych. Jedynie dwa podgatunki (S. o. orientalis i S. o. meena) są wędrowne, a pozostałe osiadłe. W Europie turkawka wschodnia stwierdzana jest głównie w okresie od października do marca. Do roku 2000 odnotowano ją 46 razy, głównie w krajach skandynawskich. W Polsce stwierdzona była tylko raz – od 11-19.04.2002 r. dorosły ptak przebywał w miejscowości Pastwa Sobieszewska pod Gdańskiem. Ptak wykazywał cechy podgatunku S. o. orientalis. Gołąb przebywał stale przy zabudowaniach dużego gospodarstwa rolnego i żerował wspólnie z sierpówkami.

Podsumowując, mamy przykład, że częste kontrolowanie terenu i liczenie koncentracji ptaków pospolitych jak trznadle, mazurki czy wróble w zabudowie wiejskiej może przynieść nie lada obserwacje. Zachęcam wszystkich do takich kontroli i wpisywania ich wyników do Polskiej Kartoteki Przyrodniczej. Przy odrobinie szczęścia możecie trafić, tak jak ja, na tak rzadki okaz.

Jarosław Mydlak, fot. bohaterki Mariusz Szulak